Mijn puber is een meeloper
Bram spijbelt regelmatig en komt vaak te laat op school. Als hij eropaan gesproken wordt, belooft hij grif beterschap. Hij snapt ook wel dat het op deze manier niet goed gaat. In een gesprek op school met ouders, verzucht de vader. “Hij heeft verkeerde vrienden. Direct na het eten gaat hij naar buiten. En als hij thuis komt, gaat hij meteen naar bed. Ik zie hem nooit huiswerk maken. Hij heeft, geloof ik, ook geen huiswerk. Dat is tegenwoordig niet meer. Ze maken alles op school, tenminste dat zegt Bram“. Bram zit er kleintjes bij. Hij laat de bui over zich heen komen. Verkeerde vrienden, meelopen, doen wat vriendjes zeggen. Als er geen verkeerde vrienden waren, dan zou er heel wat minder ellende zijn. Dan zou het met heel veel pubers beter gaan. Is dat zo?
Bram en met hem vele anderen staan onder invloed van vrienden. Weet Bram waarom deze vrienden »verkeerd“ zijn? En wat is dan “verkeerd“? Zonder nu een definitie van verkeerde vrienden te geven, lijken we allemaal te weten waar het om gaat. Onder invloed van verkeerde vrienden maken pubers geen huiswerk, spijbelen ze van school, komen veel te laat thuis en in het slechtste geval gaan ze mee in een schadelijke leefstijl. Hoe komt het dat pubers toch blijven omgaan met die vrienden? Ondanks dat het thuisfront het bespreekt, ruzie maakt, verbiedt, straf geeft en zo dies meer. Kennelijk hebben ze het ervoor over omdat die vrienden hen iets geeft dat ze thuis of op school niet krijgen. Wellicht aandacht, waardering of ze worden bewonderd om wat ze durven. Ze zijn iemand. Of...ze durven geen “nee“ te zeggen. Bang voor de reacties, chantage of misschien wel een pak rammel.
Puber d.w.z. jonge mensen die groeien naar volwassenheid, krijgen te maken met veel onzekerheid. Hun lichaam komt in een groeispurt en zij moeten aan dat nieuwe lichaam wennen. Zij zijn vaak onhandig en komen lomp over. Misschien nog belangrijker is de emotionele groei. De oude patronen passen niet meer. Nieuwe patronen moeten ontwikkeld worden. Gevolgen als nervositeit, onzekerheid zijn veelvoorkomende verschijnselen. Pubers hebben behoefte aan bevestiging, waardering, acceptatie. Zij willen “gezien worden“.
Kunnen ouders dan niets doen? Jawel! Om niet altijd een huis vol ruzie te hebben, kiezen ouders er soms voor het maar te laten. Heel begrijpelijk. Pubers hebben behoefte om te experimenteren binnen bepaalde grenzen. Duidelijkheid van ouders, wat wel mag en wat niet.
Pubers hebben dus behoefte aan acceptatie, waardering, grenzen. Heel belangrijk is ook dat zij voor zichzelf op komen,“nee“ te durven zeggen. Ze moeten weerbaar worden.
Hoe kun je dat als ouders c.q. opvoeders aanpakken?
Kijk eens naar uw puber en zie wat hij goed doet. Geef hem daar een compliment over. Zie het lompe gedrag wat door de vingers. Hij doet het immers niet expres.
Wees duidelijk in wat u wilt. En communiceer met uw puber. Luister naar hem. Geef hem ook de kans te zeggen wat hij vindt of denkt, zonder daar direct een oordeel aan te geven.
Als u met hem in gesprek blijft, leert hij ook hoe om te gaan met diverse situaties. Soms is dat niet toereikend en is een training op het gebied van zelfvertrouwen, “nee“ leren zeggen (wat daar vaak inzit) een aanbeveling.
Het blijft, hoe dan ook een spannende tijd. Een jong volwassene begeleiden naar de volwassenheid is een gave en een opgave.
Drs. J. M. van Beelen
Orthopedagoog, gezondheidszorgpsycholoog/psycholoog NIP.